Het Ricciotti ensemble bestaat uit 42 jonge enthousiaste musici en speelt overal en voor iedereen symfonische muziek. Sinds de oprichting in 1970 speelt het Ricciotti voor mensen die om welke reden dan ook niet of nauwelijks met live symfonische muziek in aanraking komen.

Ricciotti ziet muziek als een middel om mensen gelukkig te maken en nader tot elkaar te brengen. Zoals ieder mens een gelijk recht heeft op geluk, heeft ieder mens een gelijk recht op muziek. Symfonische muziek heeft nochtans een vast omkaderd domein: het is voorbehouden aan een beperkte groep mensen op een beperkte hoeveelheid locaties. Ricciotti zet zich ervoor in om dat kader te doorbreken: symfonische muziek moet overal kunnen klinken en ieder mens moet ermee in aanraking kunnen komen.

Niet alleen op gebied van locatie en publiek wijkt Ricciotti’s concertpraktijk af van de norm: ook op het artistieke vlak pakt het de zaken anders aan. Muziek laat zich bij Ricciotti niet beschrijven in een eenzijdige beweging van een podium naar een zaal. Het orkest streeft naar een directe interactie met het publiek. Interactie vormt een voorwaarde om een complete muzikale ervaring tot uiting te brengen en bestaat bij de gratie van twee elementen: het publiek moet zich comfortabel voelen en zich ervoor open kunnen stellen; de muzikant moet zich vrij voelen in zijn presentatie. Pas wanneer er aan die twee elementen is voldaan, beschouwt het Ricciotti een optreden als geslaagd.

De artistieke en organisatorische flexibiliteit van Ricciotti maakt het orkest uniek. Ricciotti heeft geen podium nodig: een vrije ruimte van zes bij acht meter is voldoende. Daardoor kan praktisch overal en voor iedereen gespeeld worden. De orkestleden zijn binnen twee minuten speelklaar (van bus tot optreedlocatie). Dankzij die snelheid kunnen er per dag meerdere concerten gegeven worden. Ricciotti bereikt zijn publiek in de natuurlijke omgeving: daar waar men woont, werkt of recreëert. Geen van de toehoorders hoeft te betalen om een concert van Ricciotti bij te kunnen wonen.

HOE HET BEGON

In 1970 werkte Jur Naessens, de oprichter en aanstichter van het Ricciotti ensemble, bij de Stichting Jeugd en Muziek Nederland. Daan Padmos, manager van diverse popgroepen, belde hem op een namiddag in september op. ‘Ik zoek een klassiek jeugdorkest voor een popfestival in een circustent in een weiland in Uithoorn, voor ongeveer een kwartier muziek,’ luidde zijn vraag.

Na diverse opties te zijn afgegaan, bleek dat 12 strijkers van het Hilversums Jeugdorkest bij elkaar konden komen. De concertmeester van dit orkest was de toen 14-jarige Jan Erik van Regteren Altena. Samen met zijn twee jaar jongere broer Eduard (cello), Maurits Wijzenbeek (altviool), en Lucas Jansen (viool) vormde hij de harde kern van de ad hoc formatie. Uit de bibliotheek van de familie Regteren Altena werd het tweede concertina van Carlo Ricciotti geplukt.

Tussen het publiek in het gras
Na twee zaterdagen repeteren vertrok het gezelschap van 12- tot 14-jarigen gereden door Jur Naessens in een Transitbusje naar Uithoorn. Er bleken geen stoelen voor de strijkers te zijn, dus het gezelschap stond. Het podium lag nog vol snoeren en boxen van de popgroep die daarvoor had gespeeld, dus de strijkers stelden zich op voor het podium, tussen het publiek dat in het gras was gaan zitten. Het optreden was een doorslaand succes.

Enthousiaste menigte op station Haarlem
Na afloop betreurden de muzikanten dat het optreden maar zo kort was geweest, zeker gezien de repetitietijd die er van tevoren was ingestoken. De bus reed dus door richting het station van Haarlem. Na wat geharrewar met beambten konden ze spelen. De reizigers op het station bleken enthousiast en binnen de kortste keren had zich een flinke menigte verzameld.

Bejaardentehuis vond het spannend
De muzikanten waren door het dolle heen en wilden nog een keer spelen. De volgende optie: een bejaardentehuis. Verscheiden tehuizen hadden geen zin, maar het achtste bejaardentehuis, voor demente bejaarden, vond het wel spannend. Het gezelschap gaf zijn derde optreden van de dag.
De muzikanten vonden deze manier van muziek maken het einde. De meesten van hen waren opgegroeid met klassieke muziek en het merendeel van hun ouders was musicus. Ze waren wel bekend met het ‘normale’ concert, ze waren lid van een ‘normaal’ jeugdorkest. Maar wat ze die dag hadden beleefd, was zo anders dat ze doorwilden met deze manier van muziek maken.
In retrospectief was dit het eerste optreden van wat later het Ricciotti ensemble zou worden. De kernwaarden van het Ricciotti ensemble waren bij deze optredens meteen duidelijk: goede muziek, laagdrempelig, op elke plek en voor iedereen.

What’s in a name
De naam Ricciotti ontleende het ensemble aan de componist van het eerste stuk op de lessenaar, namelijk een van de Concerti Armonici van Carlo Ricciotti. In 1980 is na grondig musicologisch onderzoek vastgesteld dat dit werk eigenlijk geschreven is door graaf Unico Wilhelm van Wassenaer, die woonachtig was in Kasteel Twickel. Tegenwoordig is Kasteel Twickel een van de vaste concertlocaties tijdens de zomertournees van het Ricciotti.